Պոեզիա

Ես ընթերցում եմ երեկոն` բաց չթողնելով եւ ոչ մի աստղ, անգամ եթե նա դեռ չի ծագել: Մթան մեջ Տաճարի1 խաչը համբուրում են գիշերային հրեշտակները, կարմիր ու տաք լույսը կամաց-կամաց ցոլարձակվում է քարերից, մի աղջիկ այն հավաքում է չթե փեշերի մեջ: Աղջկան երբեք մենակ չթողնող շնիկը մի երկու բերան զգուշացման հաչոցներ է նվիրում ինչ-որ տղայի, որը, ի զարմանս շնիկի, չի ուզում տեսնել գեղեցկությունը տիրուհու եւ անցնում է անտարբեր: Ամեն մոմ բոցկլտում է վառողի հոգեթրթիռներով: Երիտասարդ զանգահարը մատների մեջ հավաքել է հայոց բոլոր եկեղեցիների զանգալեզվակները՝ տարոնյան որդանակարմիր թելերով: Զվարթնոցը մոտենում է ինքն իրեն, եւ սփյուռված քարերն ու խաչքարերը վերադառնում են: Գանձասարից լսվում…

Խոսք բանաստեղծի մասին Սիրելիդ իմ Ռոբերտ Եսայան Ինչ-որ կարեւոր բան էի փնտրում եւ քրքրում էի խառնիխուռն գրքերս ու թղթերս եւ նրանց մեջ գտա քո բանաստեղծությունների գիրքը` «Նժարը»: Հիմա, երեւի մեծ ուշացումով, գիրքդ կարդացի անկեղծ հիացումով եւ պիտի ասեմ, որ քո «Նժարը» թերեւս ամենից ծանր է կշռում իմ ընթերցած շատ բանաստեղծական գրքերի համեմատ… Դու իսկական բանաստեղծ ես.-ոչ միայն տաղանդավոր, այլեւ շատ ու շատ կողմերով ավելի ուժեղ, քան մեր բազմաթիվ «մոդեռն» համարվող բանաստեղծները, քանզի քոնը անգլերենից կամ ֆրանսերենից արտագրված մոդեռն չէ, այլ իսկական, միայն քեզ պատկանող մոդեռն… Եվ եթե այսօր մեկն ուզենա թվարկել մեր այսօրվա տաղանդավոր բանաստեղծներին, ապա դու անկասկած պիտի լինես…

Մեծահանճար, բայց կաղ մի պարուհու նման Էլ չեմ կարող տանել շարժուձևն այս լկտի, Որ պարում են թեթև, անիրական սակայն, Ինչպես ցավահալած մի որբ ստրկուհի: Մենք` ծաղրածու տխուր ու խեղկատակ անտուն, Մեր ծիծաղի խորքում` թաքուն արցունքներ, Մեր մեղքերը, սակայն, ուրիշին ենք բարդում, Ինչպես անում է դա պոռնկուհին չբեր: Ուրացանք սեր, հավատ, մենք դավեցինք մեր դեմ Եվ մոռացանք համը կարեկցանքի, խղճի, Վերածվեցինք մարդուց սատանայի անդեմ, Չամաչեցինք մի պահ մեր արարքից ճղճիմ: Մեր բնույթը` նախանձ, խարդավանքով հղի, Հաշիշածին կոշտուկ` մեր հոգու մեջ խրված, Իսկ մենք` հարափոփոխ, ինչպես այն պչրուհին, Ով խորխն է փայփայում` կախարդներից խլված:- Օ՜, դյուրաբեկ սիրտ իմ, ես քեզ ինչպե՞ս գտա,…

* * * Հոգնել եմ ինձնից, լռվել ու հանգել, Իշխանագետում տրտմագին կանգնել՝ Ալյաց մրմունջն եմ մեղմ հանգավորում, Որպես թե վերջին տող ու մտորում: Ո՞վ եմ եղել ես՝ անհայտ ճամփո՞րդ մի, Որ թափառում էր քուն թե արթմնի՝ Գտնելու այն, ինչ գուցե և չկա, Բայց հուշում է քեզ, թե ինքն է ու կա: Կանգ առ, ընկեր իմ, իմ Իշխանագետ, Ալյաց մրմունջում լռին ու վետ-վետ Մի պահ թող գտնեմ վերջին իմ տողը, Որ ի լուր առ իս պարզեմ իր շողը… Կա այն, ինչ չկա իմ փնտրտուքում, Իմ գետն է հուշում խորունկ իր մտքում, Թե որ կարեցար հանգավորել այն՝ Հևքդ ջրերի կանչին լռելյայն… *…

Երբ քուն իջնի վերջին անգամ մեր կոպերին` Հավիտյանս հավիտենից, Հավիտյանս հավիտենից, Հրաժեշտի վերջին պահին Ես կափսոսամ, որ գնում եմ այս աշխարհից, Ես կզղջամ, որ գնում եմ այս աշխարհից, Կհեռանամ վշտով անհուն, Եվ ինչքան էլ ապրած կյանքից հիշեմ քիչ բան, Խոր կլինի վիշտս այնքան Քանզի, ավաղ, փակեցինք մեր սրտերը հուր, Հուր հավիտյան, Հուր հավիտյան, Եվ փոխանակ երջանկանանք, Ունեցանք լոկ վիշտ, ափսոսանք: Երբ դարերը շարվեշարան, Հավիտյանս հավիտենից, Հավիտյանս հավիտենից, Խոր անցյալի քողով ծածկված մեզ այցի գան, Երբ կատարյալ մի մոռացում իջնի վրաս, Թեկուզ լույսի գեթ մի կաթիլ եթե մնա, Թեկուզ մնա կրակ հանգած Հոգուս դեռ տաք մոխրի վրա, Որն իբրև թե երբեք,…

Ամերիկահայ բանաստեղծ, սրտաբան, դոկտոր Յակոբ Այնթապլեանը ծնված լինելով Սիրիայում, ապա Իտալիայում կրթություն ստանալով, ավելի քան 50 տարի ծառայում է ամերիկյան առողջապահական ոլորտում` իր մասնագիտական կարողություններով կյանք պարգևելով հազարավոր հիվանդների, այդ թվում և հայերի: Լինելով հայտնի սրտաբան, նա միևնույն ժամանակ նվիրվել է ազգային խնդիրներին և բոլոր հնարավոր միջոցներով ձգտում է օգտակար լինել հայությանը ինչպես Սփյուռքում, այնպես էլ Հայաստանում: Դոկտոր Այնթապլեանն առաջին անգամ Հայաստան է այցելել արցախյան շարժման ծանր օրերին, 1988 թվականի ահեղ երկրաշարժից հետո և բազմաթիվ բարեգործական աշխատանքներ է իրականացրել և այսօր էլ շարունակում է իր հայանպաստ գործունեությունը հայրենիքում: Նրա մտահոգությունների առանցքում նաև հայերենապահպանության խնդիրն է, որի լուծման ուղղությամբ ներկայումս մեծ…

Մանուշը բանաստեղծուհի է, դեռևս՝ սկսնակ: Կարևորը` նա աշխարհին բան ունի ասելու և ուզում է իր ձայնով ասել, ավելին` իր խոսքի ազդեցությանը ապավինած` ցանկանում է աշխարհի գութն ու բարությունը շատացնել: Հուսով եմ, որ ժամանակի ընթացքում նրա ձայնը դառնալու է ավելի վստահ, իսկ քայլքը` հաստատուն ու պինդ, քանի որ Մանուշը երկար ճանապարհ ունի գնալու: Պառնասի ուղին վերձիգ է, դժվարին: Բարի երթ մաղթենք նրան:                                                                              …

Ամեն օր խաղում ես տիեզերքի լույսի հետ: Նրբանուրբ այցելու, դու եկար ծաղիկների միջով ու ջրի և ավելին ես, քան այս գլուխը սպիտակ, որ բռնում եմ ամուր ծաղկեփնջի պես իմ ձեռքերով ամեն օր: Քեզ սիրեցի, ինչպես ոչ ոքի: Թույլ տուր տարածել քեզ ծաղկաթերթերի մեջ դեղին: Հիմա ով է գրում անունդ ծխահար նամակներում հարավի աստղերի մեջ, Ա՜խ, թույլ տուր քեզ հիշել այնպիսին, ինչպիսին որ էիր քո գոյից էլ առաջ: Ու հանկարծ ոռնում է քամին ու թակում պատուհանս փակ: Մութ ձկների ստվերներ են այս ցանցկեն երկնքում: վաղ թե ուշ այստեղ կգան քամիները բոլոր, բոլոր հնարավոր տեղերից, ու անձրևը կմերկանա: Փախչում են թռչունները, թևում…

Սա սերն է: Ես պետք է թաքնվեմ և կամ փախչեմ: Նրա բանտի պատերը բարձրանում են, ինչպես սարսափելի երազում: Գեղեցկության դիմակը փոխվեց, բայց, ինչպես միշտ, միակը մնաց: Այդ ի՞նչ ծառայություն այժմ պիտի ինձ մատուցեն թալիսմանները այս. գիտական պարապմունքները, այս մեծ էրուդիցիան, իմացությունը այն բառերի, որոնցով խստաբեր Հյուսիսը իր ծովերն ու դրոշներն է երգել, խաղաղ բարեկամությունը, իմ մոր սերը դեռատի, մարտական ստվերները մեռյալների, անժամանակ գիշերները և բույրը երազի: Լինել քեզ հետ կամ չլինել քեզ հետ – ահա չափը իմ ժամանակի: Սափորը արդեն շնչահեղձ է լինում աղբյուրի տակ, մարդը արդեն բարձրանում է Թռչունի ձայնի հնչյունին, բոլոր նրանք, ովքեր նայում էին պատուհանից, արդեն կուրացան,…

Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս` շինված անտաշ քարով, Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով- Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով: Անց եմ կենում. շուրջս-մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՛ր- հազա՛ր. Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար.- Եվ ո՞վ կասի` ինչո՞ւ ես դու, և ո՞վ կասի, թե ո՞ւր հասար, Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես` կարծես շինված են տապարով: Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի. Ինչ-որ մեկի սրտում բացված-վերք է կարծես այս կյանքը մի. Եվ ո՞ւմ համար-էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի Սիրտս` լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:…

ԵԹԵ Թե չկորցնես գլուխը քո գլխակորույս մարդկանց մեջ, Երբ որ շուրջդ խուճապահար` մեղք են բարդում քեզ վրա, Կհավատաս թե ինքդ քեզ, երբ կասկածում են անվերջ, Եվ անսալով կասկածներին` թե կգործես անվարան, Թե կարող ես հար սպասել, բայց չհոգնել, չփլվել, Կամ զրպարտված լինելով միշտ` չզրպարտել երբևէ, Ատելության թիրախ դարձած` ատելության չտրվել Եվ ցույց չտալ, թե լավն ես շատ կամ իմաստուն ես եղել. Թե երազես` չթողնելով երազդ քեզ դառնա տեր, Թե մտածես, բայց խոկալը քեզ չդարձնես նպատակ, Թե Հաղթությունն ու Օրհասը դիմավորես անտարբեր Եվ ընդունես անկիրք սրտով` համարելով լոկ խաբկանք, Համբերատար թե դիմանաս, երբ քո խոսքը ճշմարիտ Խարդախները նենգափոխեն` հիմարներին խաբելով, Կյանքիդ…

Քայլերս այնտեղ եմ ուղղում, որ ամեն ինչ անսովոր է ինձ համար: Տարօրինակ է՝ այսքան ժամանակ լողում ենք անորոշությունում ու չենք խորտակվում: Հայրենիք, միակ ձգտումս կերպարդ աղավաղումից փրկելն է: Մտքերս կախվում են հուշերի պարանից` ծայրից ծայր, իրականում ես ներկայում չեմ, կամ այնքան եմ այնտեղ, որքան քեզ համար ընկած տղաները: Ուրվական եմ, թափառում եմ անձավներում, ուր ասքեր են նիրհում ընկածների մասին: Հողը աղակալում է սպասման ճանապարհին: Մայրաքաղաքում բարձրացող շքեղ պալատները անբնակիչ են, ամեն իրիկուն նրանց պատուհաններին մոմեր եմ վառում, որ բոցավառվի սպասման հույսը: Խտացող գույներում ամենաշնչահեղձը ես եմ: Ամենաշատը ես եմ սպասում տղաների վերադարձին: * * * Մեղեդին, որ այլևս լսելի չէ,…