Արևածագը կանչեց նրան, բայց նա փախավ դեպի ծառերի ստվերը: Փախավ այնպես, ինչպես եղնիկը՝ աչքը որսորդի աչքին հանդիպելու վայրկյանին: Նա եղնիկ չէր, բայց բնությունը նրա մեջ այնքան անմեղություն էր ամբարել, որ այն արտահայտվում էր կլոր-կլոր, մեծ-մեծ աչքերում: Ես երբեւէ չեմ տեսել, որ եղնիկները թաքնվեն արևածագի շողերից, ավելի ճիշտ՝ երբեք եղնիկ չեմ տեսել, իսկ դուք տեսե՞լ եք, նրանք ինչպե՞ս են իրենց պահում արևածագին…
Նրա ոտքերի թռիչքն ավարտվեց թփուտների մոտ: Այնտեղ մանուշակներ կային: Նստեց: Երբ սկսեց պոկել մանուշակները՝ հիշեց, թե երբ է առաջին անգամ զգացել դրանց բույրը: Դա հարյուր երազանք առա՞ջ էր, թե՞ հազար… Չէ, դա մի ամբողջ կյանք առաջ էր…
-Մանուշակներն ո՞ւմ համար են:
– – Կտաս առաջին ուսուցչուհուդ:
-Իսկ ես ինչպե՞ս եմ նրան ճանաչելու:
-Համբերիր, երբ հասնենք դպրոց՝ կճանաչես:
Քրոջ ձեռքից բռնած, մանուշակների բույրը փոքրիկ քթիկում պահած՝ առաջին անգամ մտավ դպրոց: Ի՜նչ տարօրինակ բան է դպրոցը, այնտեղ բոլորը մայրիկների ձեռքից բռնած են գալիս, բոլորն ուրախ են: Իսկ ինքը՞, ինչո՞ւ ուրախ չէ, մի՞թե չի սիրում քույրիկին, ի՞նչ տարբերություն, թե ում ձեռքից բռնած ես առաջին անգամ դպրոց գնում: Ձեռքում սառնություն զգաց, ծալեց մատները, մանուշակները սեղմվեցին բռան մեջ:
-Արի տուն գնանք:
-Ինչո՞ւ գնանք, սա քո առաջին օրն է, դու ուրա՞խ չես,- զարմացավ քույրը:
-Քունս տանում է:
-Վա՜յ, չեղա՜վ, դու արդեն աշակերտ ես:
Թռչնակի պես ծվարեց քրոջ կողքին: Իր ներսի թռչնակը շատ էր ուզում թռչել, բայց չէր ստացվում: Գուցե թեւերն էին դեռ փոքրիկ, գուցե հետո, շա՜տ հետո , երբ թեւերը մեծանան, կարգին բացվեն, նա կթռչեր: Բայց ե՞րբ է գալու այդ «հետո»-ն, նա հիմա, հենց հիմա է ուզում թռչել: Հնարավոր է՝ երկնքի կապույտում երևացող սպիտակ ամպի կտորներում գտնի այն, ինչ փնտրում է: Իսկ ի՞նչ էր փնտրում… Ի՞նչ են թռչունները փնտրում երկնքում. երևի տաք, շա՜տ տաք երկրներ, որտեղ միշտ արև կա, տաքուկ շողեր ու սնունդ…
Նա առաջին անգամ հասկացավ, թե ինչ է փնտրում, երբ աչքերը գտան գեղեցիկ մի տեսարան. իրենց դասարանցի Անուշիկի մայրիկը խնամքով հյուսում էր աղջկա երկար հյուսը, որ քամուց արձակվել էր: Մի քանի վայրկյաններ, եւ հյուսվածքը նորից նմանվեց արտում աճած հաստ ու առողջ հասկի: Նա ակնդետ հետեւում էր ծամ հյուսող մատներին ու որսում էր ամեն մի շարժումը: Երբ կինը ավարտեց, նա հասկացավ կարևոր մի բան՝ ինքը երբեք չի ունենա այդ հասկից, որովհետեւ երբեք չի ունենա նման մատներ, նման շարժումներ: Չէ, ինքն էլ է ուզում այդ հասկից, ինքն էլ է ուզում այդ մատներից, ինքն էլ է ուզում հայտնվել տաք երկրներում: …Ո՞վ է գողացել իր թեւերը, պետք է թռչի, երկինքը կանչում է…
Երբ լույս աշխարհ եկավ, նրան չդրին մոր տաքուկ կրծքին,քանզի մայրն իր սրտի բոլոր զարկերն արդեն տվել էր նրան:
-Թթվածի՜ն,-գոչել էր սպիտակ խալաթով բժիշկը:
Թթվածի՜ն…արձագանքել էին գյուղի կիսախարխուլ ծննդատան պատերը, եւ արձագանքը քարացել, մնացել էր սառը պատերի մեջ, աղյուսներին պինդ կպած, քանզի արձագանքը գնալու տեղ չուներ. պատերազմ էր…
-Մենք նրան կորցրինք,- արտասվել էր բժիշկը, բայց երեխայի ճիչը սաստում էր, երեխան ողջ էր, նա թթվածին էր շնչում, ու ոչ ոք չէր կարող խլել նրա բաժին թթվածինը…
-Երևի մոր անունով կոչեն,-մտածել էր բժիշկը եւ սաստել ինքն իրեն,-բայց մի՞թե դա նշանակություն ունի …
Արևի շողերն արդեն բարուրել էին երեխային, նա երկու արև ուներ այլեւս…
Մանուշակները, մանկության հուշերի հետ, ցած սահեցին ձեռքից: Նա ուզեց կռանալ ու նորից փնջել, բայց մի բան հետ պահեց. մանուշակներն արդեն պոկված էին եւ արդեն ի՞նչ տարբերություն, թե դրանք ուր կհանգրվանեն՝ իր ափերո՞ւմ, թե՞ խոնավ հողին: Պոկվածը չես կպցնի, ինչքան էլ խնամես, դնես ջրով լի ծաղկամանի մեջ, մեկ է՝ պոկված է…
Մանուշակները ժպտում էին. այդպես մեկ էլ ժպտում են այն մարդիկ, ովքեր չարացած չեն Աստծո գործերի վրա: Նայեց ծաղիկներին: Մի պահ աշխարհը դարձավ մանուշակագույն՝ արևը, երկինքը, ծառերը, ինքը: Նա մտածեց՝ մի՞թե մենք ենք ներկում մեր աշխարհը, մի՞թե մենք ենք որոշում մեր ապրելու գույնը: Աստված ինքն է նվիրել մեր բաժին աշխարհը, մեզ մնում է միայն ներկել, ներկե՜լ…Ի՜նչ լավ գույն է մանուշակագույնը, դրանով կարելի է ներկել ճանապարհը, ծառերը, ծաղիկները, միտքը: Չէ, ինքն այլեւս իր գույնի տերն է…Պետք է սկսի ներկե՜լ…
Մանուշակները շարունակում էին ժպտալ, որովհետեւ երկխոսությունը ստացվել էր:
Նա վեր կացավ եւ նայեց դեպի արևը, հետո քայլեց, ավելի ճիշտ՝ փախավ: Փախուստը նման էր որսորդից փրկված եղնիկի վազքին: Հետո հասավ ոսկեգույն հասկերով լի արտին եւ որքան ուժ ուներ՝ գրկեց բոլոր հասկերը. դրանք նման էին այն երազանքներին, որոնք մնացել էին հեռվում: Գրկեց, մի քիչ տաքացավ, էլի գրկեց: Նա զգում էր ցորենի բույրը, եւ փոքրիկ, սիրուն քիթը հոտոտում էր երազանքի արտը, փոքրիկ քիթն ուզում էր շատ շնչել այդ բույրը, ուզում էր շնչել… Որքա՜ն լավ է շնչելը, ախր աշխարհը Աստծո ափերն են, որտեղ ապրում ենք, տուն ենք կառուցում, երեխաներ ունենում, նրանց դպրոց տանում… պետք է ամուր հենվել այդ ափերին, քայլել, ցած չգլորվել…
Հասկերի արտը ձգվում էր անվերջանալիորեն երկար-երկա՜ր: Դեռ շատ հասկեր ուներ գրկելու…Ու նա փախավ առաջ, որտեղ արևի հրագունդը պայծառ օր էր խոստանում… Ամեն մարդ իրավունք ունի փախչելու դեպի երազանքը…
«Եղիցի լույս»
Թիվ 02 (196) 2020թ.
